---

   

Pałac w Weryni

Opisując dzieje Zespołu Szkół Agrotechniczno-Ekonomicznych w Weryni, nie sposób pominąć tego, co działo się w tym miejscu wcześniej. Nie byłoby szkoły, gdyby nie istniał ziemiański majątek Tyszkiewiczów. Tyszkiewiczowie herbu „Leliwa” byli polsko-litewską rodziną arystokratyczną, posiadającą tytuł hrabiowski nadany im za czasów króla Zygmunta Augusta.Tablica genealogiczna Tyszkiewiczów obejmuje kilka pokoleń tego rodu. Tyszkiewiczowie z Weryni słynęli z pobożności, życzliwości dla ludzi i miłości do Ojczyzny. Znano ich i szanowano w całej Galicji. Byli uważani za bojowników o wolność Rzeczpospolitej. Brali udział w walkach, w czasie epoki napoleońskiej, a także w powstaniach.Z historią pałacu nierozerwalnie związana jest legenda o Białej Damie,  duchu Łucji Franciszki hrabiny Tyszkiewiczowej.

„W maju 1811 r. Wincenty, z dubeltówką przywiezioną aż z Wiednia, prezentem od matki, wybrał się na polowanie na wilki. Wrócił po dwóch dniach. Łucja Franciszka  była wówczas u sąsiadów. Wróciła w nocy i postanowiła spłatać synowi figla. Przebrała się za mężczyznę i zapukała w okno syna, który zerwał się z łóżka i kilka razy zapytał:, – Kto tam? Nie słysząc odpowiedzi, zawołał więc raz jeszcze: – Kto tam? Bo strzelam! Jednak matka wciąż milczała, otworzyła okno i zaczęła przez nie wchodzić do pokoju. Wincenty,obawiając się napadu, sięgnął po dubeltówkę i wystrzelił. Trafił matkę w samo serce. Kobieta wykrzyknęła: – Synu, matkę zabiłeś! Bezwładne ciało wypadło przez okno. Wincenty wyskoczył przez nie i z płaczem wziął matkę w objęcia”.

 Łucja Franciszka z Lubomirskich Tyszkiewiczowa, czterdziestoletnia żona i matka, została pochowana w krypcie kolbuszowskiego kościoła. Stwierdza to uroczysty zapis w parafialnej księdze zgonów z tamtych lat. To tragiczne zdarzenieupamiętnia tablica znajdująca się w kaplicy na cmentarzu.

Duch psotnej damy, wciąż nawiedza Werynię, choć po modrzewiowym dworze nie ma już śladu. Wincenty hrabia Tyszkiewicz (1795—1856) po przypadkowym matkobójstwie, opuszcza rodzinne strony, jest posłem na Sejm,bierze udział w powstaniu listopadowym,  spiskuje przeciwko Rosji i Austrii. W rodzinie Tyszkiewiczów uchodził za jedną z najwybitniejszych postaci. Jak  głosi legenda, widmo Łucji Franciszki, aż do dziś, wędruje wokół pałacu. Według rodowej tradycji, ilekroć duch hrabiny Łucji Franciszki ukaże się potomkom Wincentego Tyszkiewicza - ten nawiedzony umiera.  Widział ją również ostatni właściciel tych dóbr, Jerzy Tyszkiewicz. ,,Wydawało mi się  – opowiadał– że to złodziej zakradł się do sali balowej. Wszedłem tam z rewolwerem w ręku i wtedy ujrzałem białą postać przesuwającą się po galerii otaczającej salę... Zrozumiałem, że wkrótce umrę.” Jerzy Tyszkiewicz syn Janusza został aresztowany i wywieziony w głąb Związku Sowieckiego, gdzie zmarł w 1945 roku. Mieszkańcy Weryni mówią także, że Łucję Franciszkę spotkać można w bezksiężycowe noce w parku otaczającym pałac.

Modrzewiowy dwór został zastąpiony pałacem wzniesionym w latach 1900-1905 wg projektu krakowskiego architekta Tadeusza Stryjeńskiego.

Współcześnie to najpiękniejszy zabytek architektury dworskiej powiatu kolbuszowskiego. W 2000 r. na mocy porozumienia, Powiat Kolbuszowski przekazał na własność Wyższej Szkole Pedagogicznej (późniejszy Uniwersytet Rzeszowski) pałac w Weryni oraz 5 ha gruntów rolnych wraz z budynkami. W latach 2005-2006 za kwotę 2,6 mln zł przeprowadzono tam gruntowny remont. W odnowionym budynku pałacu prowadzono zajęcia dla studentów na kierunku biotechnologia. Obecnie spadkobiercy Tyszkiewiczów czynią starania o odzyskanie majątku.

Historia szkoły

W pałacu,  w czasie II wojny światowej znajdowali schronienie ziemianie wysiedleni przez Niemców z ich posiadłości. Podczas akcji ”Burza” w końcu lipca 1944 roku w piwnicy pałacu urządzono „akowski” szpital polowy. W sierpniu tegoż roku kończy się okres świetności zespołu pałacowo-dworskiego. Po wkroczeniu armii sowieckiej dokonuje się dewastacja wnętrz pałacowych. Zniszczone zostaje wspaniałe wyposażenie. Pałac jako budynek ucierpiał najmniej, ponieważ już w listopadzie 1946 roku rozpoczęła w nim działalność szkoła, a mianowicie Gimnazjum Gospodarstwa Wiejskiego (obecnie Zespół Szkół Agrotechniczno-Ekonomicznych). Od połowy lat 50. prowadzono remont adaptacyjny pałacu przystosowując go do potrzeb uczniów. Sale lekcyjne urządzono na parterze budynku, na pierwszym piętrze mieścił się internat dla dziewcząt i mieszkania „dyrektorskie”. Salę balową przekształcono w świetlicę. Internat funkcjonował do chwili powstania nowego budynku (1971).W latach siedemdziesiątych piętro pałacu kolejny raz adaptowano.Na parterze mieściły się pracownie m.in. ogrodnictwa, higieny i żywienia.  Trzeba przyznać, że początki szkoły były trudne, budynki zniszczone, brakowało podstawowego wyposażenia, nie było pomocy naukowych. W 1948 roku specjalnym dekretem Gimnazjum podniesiono do godności Liceum i nadano nazwę  Państwowe Liceum Rolnicze w Weryni, a w 1950 roku powstało Państwowe Czteroletnie Liceum Rolnicze, które w rok później zmieniło nazwę na Państwowe Czteroletnie Technikum Rolnicze. W lutym 1953 roku szkoła została przekształcona w Państwowe Technikum Rolnicze z 5-cioletnim cyklem nauczania. Technikum w Weryni opuszczały niezwykłe roczniki absolwentów, z których wywodzą się uniwersyteccy profesorowie, prawnicy, lekarze, artyści, oficerowie Wojska Polskiego, duchowni. Jesienią 1961 roku rozpoczęto budowę obecnej siedziby szkoły. Prace trwały 3 lata, a uroczyste otwarcie nastąpiło 17 września 1963 roku. Była to pierwsza nowowybudowana szkoła rolnicza w województwie rzeszowskim. Powstawały nowe kierunki kształcenia, pracownie, kwitło gospodarstwo rolne.

1.01.1976 roku decyzją Wojewody Rzeszowskiego utworzono Zespół Szkół Rolniczych w skład którego, prócz szkół macierzystych, weszły szkoły rolnicze z następujących miejscowości: Bukowiec, Kolbuszowa Górna, Lipnica, Nienadówka, Górno, Raniżów, Kamień i Trzeboś.

Od 1.09.1981 roku w skład Zespołu Szkół Rolniczych w Weryni wchodziły następujące jednostki kształcenia rolniczego: Technikum Hodowlane 5-letnie, Technikum Rolnicze 3-letnie, Policealne Studium Rolnicze, Zasadnicza Szkoła Rolnicza, Zasadnicza Szkoła Ogrodnicza, Zasadnicza Szkoła Mechanizacji Rolnictwa, Zasadnicza Szkoła Hodowlana, Zaoczne Technikum Rolnicze 3-letnie, Zaoczne Średnie Studium Rolnicze. Lata osiemdziesiąte i dziewięćdziesiąte to intensywny rozwój edukacji rolniczej w regionie.

Szkoła dziś

W czasie 75-lat działalności, szkoła w Weryni była znana pod różnymi nazwami: Technikum Rolnicze, Zespół Szkół Rolniczych, a od 1.09.2002 roku jest to Zespół Szkół Agrotechniczno-Ekonomicznych im. Komisji Edukacji Narodowej. Zmienił się również rolniczy dotychczas profil szkoły. Został on zastąpiony nowoczesnymi kierunkami kształcenia dostosowanymi do zainteresowań uczniów oraz potrzeb rynku pracy. Obecnie w szkole kształci się uczniów w następujących typach szkół: Czteroletnim Technikum (technik architektury krajobrazu, technik ekonomista, technik żywienia i usług gastronomicznych),  Pięcioletnim Technikum (technik architektury krajobrazu, technik ekonomista, technik eksploatacji portów i terminali, technik żywienia i usług gastronomicznych) oraz Szkole Branżowej I stopnia (kucharz, monter sieci i instalacji sanitarnych).

Szkoła cieszy się w środowisku dobrą opinią. Uznawana jest za bezpieczną i przyjazną uczniom, z dobrymi wynikami z egzaminów maturalnych i zawodowych, dbającą o jakość edukacji i dobre relacje ze środowiskiem lokalnym. Placówka współpracuje z wieloma instytucjami i zakładami pracy w regionie. Najważniejszym zadaniem szkoły jest ciągłe podnoszenie poziomu i jakości kształcenia zawodowego w celu przygotowania absolwentów do podjęcia pracy lub kontynuowania nauki na studiach. Szkoła posiada wieloletnie doświadczenie w organizowaniu krajowych i zagranicznych praktyk zawodowych dla uczniów. Dzięki temu uczniowie uzyskują dodatkowe umiejętności, korzystają z organizowanych kursów, szkoleń, warsztatów. Szkołaskutecznie od wielu lat aplikuje o środki finansowe krajowe i unijne, któreprzeznacza na poszerzanie umiejętności praktycznych uczniów oraz zakup pomocy dydaktycznych. Uczniowie od wielu lat wyjeżdżają na zagraniczne praktyki zawodowezwiązane ściśle z ich kierunkiem kształcenia. Organizowane były wyjazdy do Włoch, Grecji, Portugalii, Belgii, Niemiec, Wielkiej Brytanii. W najbliższym czasie młodzież wyjedzie do Niemiec, Hiszpanii, Włoch, Irlandii, Francji, Chorwacji i Portugalii. Wieloletnie doświadczenie w aplikowaniu o fundusze unijne zaowocowało uzyskaniem przez szkołę  akredytacji Erasmusa, która daje nam gwarancję regularnego otrzymywania dofinansowania zagranicznych praktyk zawodowych ze środków unijnych. Szkoła organizuje zajęcia pozalekcyjne, konsultacje, kółka wyrównawcze, zajęcia przygotowujące do egzaminu zawodowego i matury. Dodatkowo poszerza ofertę edukacyjną o organizowanie szkoleń, pokazów, kursów: prowadzenie własnej działalności gospodarczej, barmańskiego, kelnerskiego, cukiernika, carvingu, prawa jazdy, spawacza, księgowości komputerowej. Uczniowie ZSA-E uczestniczą w olimpiadach, konkursach szkolnych, powiatowych, wojewódzkich i ogólnopolskich – uzyskując bardzo dobre wyniki. Chętnie reprezentują szkołę podczas różnych uroczystości szkolnych i powiatowych. Placówka w okresie swojej działalności wykształciła ponad 10 000 absolwentów. Więcej informacji o historii szkoły i bieżącej działalności można znaleźć po adresem www.zswerynia.pl

Autorzy: B.Sobowska-Rekut, A. Kiwak
23.09.2021

---